I Krajowy Kongres Forów Sekretarzy, który miał miejsce w Warszawie w dniach 2-3 czerwca 2016 r. zgromadził gości z całej Polski oraz 11 innych krajów. Wydarzenie zorganizowane zostało przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej i fora sekretarzy samorządów terytorialnych z całej Polski. Partnerem wydarzenia było Centrum Ekspertyz dla Reform Samorządu Terytorialnego działające przy Radzie Europy.

Kongres zgromadził ponad 300 uczestników – sekretarzy jednostek samorządu terytorialnego z całej Polski, ekspertów krajowych, a także gości zagranicznych z 11 krajów, m.in.  z Albanii, Białorusi, Cypru, Francji, Grecji oraz Ukrainy. Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli: Przewodniczący Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej – Poseł na Sejm RP Andrzej Maciejewski oraz Marszałek Województwa Mazowieckiego – Adam Struzik.

Motywem przewodnim pierwszego dnia Kongresu był temat: Europejskie doświadczenia związane z kształtowaniem pozycji sekretarza, ustawodawstwo a rzeczywistość. Wystąpienia i prelekcje wygłosili wybitni eksperci instytucji europejskich m.in. Alfonso Zardi – Dyrektor Departamentu Instytucji Demokratycznych i Zarządzania w Radzie Europy, Andreas Kiefer – Sekretarz Generalny Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych w Radzie Europy, Ronny Frederickx – Prezes Europejskiej Federacji Dyrektorów Naczelnych Samorządów (UDiTE).

W trakcie swoich wystąpień, eksperci podkreślali jak ważna w rozwoju demokracji jest rola nowoczesnego i dobrze funkcjonującego samorządu terytorialnego. Polska wielokrotnie wskazywana była jako najlepszy przykład w zakresie usprawniania samorządu terytorialnego spośród krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Dr Cezary Trutkowski, Wiceprezes FRDL, zaprezentował  także wyniki badań ogólnopolskich (pierwszych na taką skalę) zrealizowanych przez FRDL we współpracy z Radą Europy, dotyczących czynników ograniczających skuteczność funkcjonowania urzędów samorządowych. W badaniach wzięło udział 68% gmin.

Drugi dzień Kongresu realizowany był w formie paneli dyskusyjnych poświęconych innowacyjnym spojrzeniom na zarządzanie administracją samorządową. Dyskusje panelowe przygotowały fora sekretarzy z całego kraju.

Chociaż dyskusje i opinie w trakcie Kongresu na temat roli sekretarza w urzędach samorządowych nie były jednoznaczne, to jednak zgodnie podkreślano, że pozycja ta wymaga większej samodzielności. Ponadto uczestnicy Kongresu argumentowali,
że kompetencje sekretarzy powinny zostać rozszerzone oraz wyrazili nadzieję, że działania podejmowane przez administrację centralną będą szły w tym kierunku. Deklarację współpracy z sekretarzami i włączenie tej grupy pracowników samorządowych do prac legislacyjno-doradczych złożył obecny na Kongresie Przewodniczący Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej – Poseł na Sejm RP Andrzej Maciejewski. Uczestnicy Kongresu postulowali także dalszą refleksję nad rolą sekretarza w samorządzie terytorialnym. Stad też wyrazili wolę uczestnictwa w kolejnych edycjach Kongresu o zasięgu ogólnopolskim i konieczność integracji swojego środowiska.

I Krajowy Kongres Forów Sekretarzy był kontynuacją i jednocześnie rozwinięciem rozpoczętej w 2015 roku współpracy sekretarzy jednostek samorządu terytorialnego z województw: lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego, śląskiego i świętokrzyskiego, której rezultatem był Kongres Sekretarzy Polski Południowo-Wschodniej w Rzeszowie we wrześniu 2015 r. Spotkał się on z wielkim zainteresowaniem przedstawicieli środowiska sekretarzy, pokazując tym samym potrzebę organizacji takiego wydarzenia o zasięgu krajowym.